|
қолишга мажбур этиш ёки заифлик сабабли ҳижрат қилишдан ожиз бўлгани учун ундан ҳижрат қилиш талаб қилинмайди. Бунга аёллар, болалар ва уларга ўхшашлар киради. Бу ҳижрат ҳақидаги оятнинг хотимасида келган.
Демак кимки ўз динини изҳор қилолмаса ва Ислом ҳукмларини адо этолмаса, агар у ҳижрат қилишга қодир бўлса ундан ҳижрат талаб қилинади. Чунки ҳижрат унга фарздир. Бунга ҳижрат ҳақидаги оятда келган ушбу сўзлар далилдир. Аллоҳ Таоло деди:
إِنَّ الَّذِينَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلآئِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ قَالُواْ فِيمَ كُنتُمْ قَالُواْ كُنَّا مُسْتَضْعَفِينَ فِي الأَرْضِ قَالْوَاْ أَلَمْ تَكُنْ أَرْضُ اللّهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُواْ فِيهَا فَأُوْلَـئِكَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَسَاءتْ مَصِيراً
«Албатта (мусулмонлар билан бирга ҳижрат қилмасдан кофирлар қўл остида яшашга рози бўлиш билан) ўз жонларига жабр қилган қимсаларнинг жонларини олиш чоғида фаришталар уларга: «Қандай ҳолда яшадингиз?» - деганларида: «Биз бу ерда чорасиз бечоралар эдик», дедилар. (Шунда фаришталар); «Ҳижрат қилсанглар Аллоҳнинг ери кенг эди-ку?! (Нега дину иймонларингиз йўлида бу юртдан ҳижрат қилмадинглар?)» - дейишди. Бундайларнинг жойлари жаҳаннамдир. Кандай ёмон жойдир у!» [Нисо 97]
Бундаги хабар бериш буйруқ маъносини англатиб, у талаб сийғаларидандир. Аллоҳ Таоло гўё ер юзида ҳижрат қилинглар деди. Бу оятдаги талаб таъкид билан ва ҳижратни тарк қилганга қаттиқ ваъид (қўрқинчли таҳдид) билан келди. Демак у кескин талабдир. Бу эса мана шу ҳолатда ҳижрат мусулмонга фарз эканига, агар ҳижрат қилмаса гуноҳкор бўлишига далолат қиляпти. Аммо кимки ҳижрат қилишга қодир бўлса, лекин у ўз динини изҳор қилиш ва ўзидан талаб қилинган шариат ҳукмларини адо этиш имконига эга бўлса, бу ҳолатда ҳижрат қилиш фарз эмас, мандубдир. Унинг мандуб бўлишига келсак, чунки Росулуллоҳ с.а.в. Маккадан ҳижрат қилишга фатҳдан олдин тарғиб қилган эдилар. Чунки ўша пайтда Макка дорул куфр эди. Бу ҳақда очиқ оятлар келган. Аллоҳ Таоло деди:
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أُوْلَـئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللّهِ وَاللّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
«Иймон келтирган, ҳижрат қилган, Аллоҳ йўлида курашган зотлар – ана ўшалар Аллоҳнинг раҳматидан умидвордирлар. Аллоҳ мағфират ва раҳм-шафқат қилгувчидир»[Бақара 218]
337-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434